Hoogteprofiel 100 Cols
Wanneer je het gehele informatiepakket van de 100 Cols aanvraagt, dan is één van de onderdelen het hoogteprofiel van de tocht. Het geleverde hoogteprofiel geeft wel een indruk over hoe de tocht verloopt, maar meer ook niet. Dat kan ook niet, want de figuurtjes van 84 mm breed en 45 mm hoog beschrijven elk een afstand van 500 km bij een maximale hoogte van 3000 m. Er zit dus zeer weinig detail in de figuren. Voor bijvoorbeeld de Alpen geven de figuren nog redelijke indruk over het hoogteverschil. De hoogteverschillen in de eerste 500 km zijn echter veel kleiner, waardoor de figuren, naar mijn mening, weinig informatie geven.
Nu is dat voor goede klimmers misschien niet echt van belang. Ik ben zelf echter geen topklimmer. Dit wil niet zeggen dat ik niet kan klimmen, want dan was ik nooit aan dit avontuur begonnen, maar ik klim gewoon niet snel. Daar komt bij dat ik op elke klim eerst goed in mijn ritme moet komen, voordat ik echt lekker klim. Mijn voorkeur gaat dan ook altijd naar lange klimmen. Laat ze maar 10 of 20 km aanhouden; zit ik in een lekker ritme, dan kom ik wel boven. Daar staat tegen over dat ik kapot kan gaan op golvend terrein. Dit golvende terrein is nu moeilijk uit de originele grafieken te halen.
De huidige routebeschrijving gaat al een stuk verder. Daar wordt per km de denivellatie, de geklommen hoogtemeters, gegeven. Nu is het dus wel mogelijk om op basis van de routebeschrijving precies na te gaan hoeveel meter er tussen punt A en punt B geklommen moet worden. Hellingspercentages staan er niet in.
Aangezien ik rij met een kilometerteller met hoogtemeter en geheugen, ben ik in 2002 begonnen met het verzamelen van data voor een gedetailleerd hoogteprofiel. Het hoogteprofiel van mijn kilometerteller zet ik met een Visual Basic programma om in een tekstbestand dat weer in Excel geïmporteerd kan worden. Op deze manier creëer ik een profiel met de hoogte per gereden kilometer. Door alle etappes achter elkaar te plakken, ontstaat een compleet profiel met ondertussen al meer dan 4600 punten. Behalve de hoogte op elke kilometer wordt ook nog gekeken of er een top of een dal tussen twee kilometerpunten ligt. Mochten er meerdere toppen gevonden worden, dan wordt alleen de hoogste opgenomen.
Ondertussen heb ik de gehele route uitgereden. Alle punten zitten dan ook in mijn hoogteprofiel. Dit is allemaal op basis van verschillende routebeschrijvingen, van 2002 tot 2010. In 2009 heb ik ook de klimmetjes van de Baskische Pyreneeën, de nieuwe lus uit 2005, opgenomen. Dit gaat dan op basis van de routebeschrijving 2006, met de Port de Bales als extra toevoeging (2007/8). Deze etappe is juli 2009 zelf gereden. In 2010 heb ik de laatste etappe, de Alpenetappe van Beuil tot Flumet gereden. De bedoeling was om ook hier het hoogteprofiel op te nemen. De CM 414 Alti M heeft het in de winter echter begeven. De kilometers worden nog wel opgenomen, maar de luchtdruksensor voor de hoogte doet het niet meer. Vandaar dat het de bedoeling was de hoogte te registeren met een nieuwe CicloSport 8.3. Dit is de nieuwste, vergelijkbare uitvoering met hoogtemeter en geheugen. Helaas ging deze kort na het vertrek uit Beuil op tilt en heb ik de hele rit zonder km-teller moeten rijden. Nu is het overgrote deel van deze trip toch maar uit de boekjes van Altigraph gehaald. De aanloop naar de Bonette, van St. Saveur tot St. Etienne, en aanloop naar de Iserand, van St. Michel de Maurienne tot Lanslebourg, zijn bepaald op basis van gelogde GPS-gegevens. Deze twee stukje staan niet in de Altigraph boekjes. Ook de klimmen naar de Mont Aigoual en Mont Ventoux komen uit een boekje van Altigraph. Dat is altijd nog net iets betrouwbaarder dan de eigen metingen.
Het resultaat is een hoogteprofiel over 4078 km. Dit klopt natuurlijk niet helemaal met de precieze, huidige route. Ik heb immers stukken gereden volgens routebeschrijving 2002 tot en met 2010. Vandaar dat ik door Pau kom. De huidige route buigt boven Pau af naar het westen om bij Maslacq de Gave de Pau over te steken. Toch denk ik dat het qua hoogteverschil niet heel veel uit maakt of men van Vic-Fézensac naar Pau of naar Maslacq rijdt. Het laatste is iets langer en heeft daarmee mogelijk iets meer hoogtemeters. Verder ben ik dwars door Annecy gekomen. Nu (sinds 2008) gaat men om Annecy heen. Tot slot is de terugreis door de Vogezen ondertussen gewijzigd. Maar goed, het meeste klopt wel!
Het verzamelen van deze punten gaat niet altijd van een leien dakje. Het is niet altijd mogelijk om direct aan de route te overnachten. Ik moet derhalve altijd netjes noteren op welk punt, gereden kilometers en punt in de routebeschrijving, ik de route heb opgepikt of verlaten. Daarbij komt dat het soms niet handig is om de route precies op het zelfde punt op te pikken, als waar ik die verlaten heb. Tot nu toe heb is dat gelukkig nog maar één keer voorgekomen, in de Vogezen bij Frapelle. Tussen het punt waar ik de route 's middags verliet en deze de volgende ochtend weer oppikte, zat ongeveer een kilometer. Geen ramp dus.
Dan komt nog een tweede probleem. Hoe bepaal je precies de starthoogte van een dag. Een Michelinkaart geeft in sommige plaatsen wel een hoogte aan, maar lang niet overal. Ook in mijn Routeplanner, OnRoute 2008/2009, kan ik hoogtes bepalen op basis van GPS-informatie. Ook dit is niet helemaal betrouwbaar omdat er geïnterpoleerde data tussen zitten. Dit kun je zien aan bekende steile hellingen die golvend lijken te verlopen. Vandaar dat ik als volgt te werk ga:
In de 52 etappes die ik totaal gereden heb, heb ik nog maar één keer echt een grote correctie uit moeten voeren. Dit was op de eerste etappe. Hier is echt iets mis gegaan. Verder heb ik het eindpunt van 2003, Arlanc, met 20 m omhoog getrokken, omdat ik daar echt de indruk had dat de eindhoogte van 605 m te laag was. Alle andere etappes waren eigenlijk redelijk aaneensluitend te krijgen, al zitten er soms sprongetjes in het profiel. Ik ga er wel van uit dat het allemaal best aardig klopt.
Het resultaat van mijn metingen is te vinden in het Excel-bestand 100colsweb.xls.
Het bestand hier op Internet is het gezipte Excel-bestand, anders werd het zo groot. Het is gemaakt met Excel 2003, maar is in ieder geval te lezen met de Excel versies 2000 tot en met 2010. Excel 97 kan ik zo niet garanderen. Verder dient er met het openen van het bestand rekening mee gehouden te worden dat er een macro in zit. Het is uiteraard niet noodzakelijk om de macro te activeren, maar het is wel jammer wanneer u dat niet doet. Onder de figuur met het hoogteprofiel, staat een vak waarin de grafiekassen aangepast kunnen worden. Deze worden door de macro met één druk op de knop doorgevoerd in de grafiek. Tevens wordt op dat ogenblik ook het geregistreerde hoogteverschil binnen deze etappe opnieuw berekend. Men kan dus een gedetailleerd profiel samenstellen van elke gewenste etappe.
Om een hoogteprofiel op het scherm te toveren, geef je een minimale van 30 m op. Dat is het laagste punt in de route. Het hoogste punt dat voorkomt is 2770 m, Col d'Iseran. De route loopt immers niet via het lusje over 2802 m om de Cime de Bonette. Verder geef je de begin km en de eind km voor de grafiek op. Je kunt dus precies de etappe kiezen die je wilt rijden. Op het tabblad PuntenGrafiek kun je zien welk punt op welke kilometer valt. Zijn de gegevens naar wens ingevuld, dan klik je op de knop en de assen worden door de macro aangepast.
In de tweede grafiek krijg je een overzicht van de berekende gemiddelde hellingspercentages over een km. In de buurt van 'toppen' en 'dalen' is de afstand waarover een gemiddelde wordt berekend soms kleiner dan een km. De grafiek wordt in kleur weer gegeven. Blauw is afdalen, groen is lekker rustig klimmen (tot 5%), geel wordt al iets zwaarder (5 - 8%), bij rood begint het hoofd rood aan te lopen (8 - 10%) en bij zwart moet je oppassen het het niet zwart voor de ogen wordt (meer dan 10%).
Als voorbeeld één van de eerste etappes uit de eerste versie van het bestand over de Route de Crêtes in de Vogezen. Deze etappe wordt sinds 2004 al niet meer op deze manier gereden. Het is dus een deel uit het profiel dat ondertussen niet meer klopt. Als voorbeeld is het echter prima, want het zit nog steeds in het bestand. In ieder geval was het de etappe van Willer, het begin van de klim naar de Col Amic, tot aan Wisembach, net achter de Col de Ste. Marie. Om redelijke getallen langs de as te krijgen, ben ik iets eerder begonnen met de figuur; net voor de Col de Bussang. Zoals u kunt zien, kom ik hier niet helemaal uit met de kilometers. Volgens de routebeschrijving 2002 lag Col de Bussang op km-punt 3660. Volgens de grafiek en legenda is het punt 3661. Daar is helemaal niets over te zeggen. Tot aan Ste. Marie-aux-Mines (3789 km) blijft het heel netjes kloppen. Maar dan komt de klim naar de Col de Ste. Marie. Volgens de routebeschrijving slechts 5 km, volgens de km-teller 8 km. Dit is trouwens en best pittige etappe. De 160 km uit de figuur zijn goed voor bijna 2800 hoogtemeters.
Zo zijn er wel vaker afwijkingen te vinden. Meestal komt het op een gegeven ogenblik wel weer goed. Zo ook bij Frapelle. Daar zit ik weer netjes op 3970 km, al ben ik daar wel van de route geweest in verband met een overnachting. In de laatste 100 km weet ik er weer een zestal km bij te vinden, terwijl ik toch netjes de route heb gevolgd. De grootste afwijkingen die ik tot nu toe heb gehad,
Ik hoop dat nieuwe deelnemers iets aan mijn cijferwerk hebben. Ik weet dat het nog niet helemaal compleet is, de Alpen komt uit een boekje en de gereden route komt ondertussen niet meer geheel overeen met de huidige route, maar ik hoop de tocht uiteindelijk geheel uit te rijden, en dan een mooi profiel van het geheel te hebben.
