Vijf keer Grand Ballon (1325 m)

In een vakantie van 6 dagen ben ik dit najaar totaal 5 keer op de Grand Ballon geweest. De Grand Ballon kun je in principe van twee kanten benaderen; vanaf de zuidkant via de Col Amic en vanaf de noordkant via Le Markstein. En dan is er nog de verrassende optie via de Col du Haag; een colletje tussen Le Markstein en de Grand Ballon.

In 2002, als onderdeel van de 100 Cols tocht, ben ik al eens vanuit Willer-sur-Thur naar de Col Amic gereden. Vanaf deze col ging het toen verder naar de Grand Ballon en daarna door over de Route des Crêtes. Dit jaar was het dus de bedoeling om de overige klimmen richting Grand Ballon te rijden. In eerste instantie had ik 4 ritten uitgezet, 2 keer via Col Amic en 2 keer via Le Markstein, tot ik er achter kwam dat ik een afdaling gepland had die niet tussen deze klimmen zat. Dat was dus de afdaling via Col du Haag omlaag naar het dal van de Thur. Maar als je daar omlaag kunt, moet je ook omhoog kunnen. Toen waren er dus 5 klimmen naar de Grand Ballon.

Soultz-Haut-Rhin

Le Grand Ballon (1325 m)

De eerste rit is via een binnenweg, een 'route forestier', vanuit Soultz-Haut-Rhin. Om in Soultz te komen gaat het eerst vanuit Thann langs de Thur het Rijndal in en dan in noordelijke richting via Bollwiller naar Soultz. Daar kan het echt beginnen. Op de D4 bis, ten zuiden van het centrum, begint de weg al langzaam op te lopen. De weg richting bergen (D5.1, Route du Jungholtz) wordt gevolgd en blijft iets oplopen. Bij het verlaten van Soultz, wanneer de D5.1 naar rechts afbuigt, staat de Col Amic aangegeven op een bord. Het is hier links aanhouden. De helling trekt nu aan; over 1,5 km stijgt het 85 m. Dan vlakt de weg af tot de Wuenheimerbach is bereikt. Het bos is hier nog niet al te dicht en langs de rivier ligt een camping. Nou ja, camping, er staan caravans in het gras langs het water.


Het is vandaag heerlijk fietsen. Langs de Thur is het 21 graden, richting Soultz loopt de temperatuur op naar 28 graden. Maar het terrein verandert. Het bos wordt dichter, de temperatuur zakt naar 25 graden door de schaduw. Over een smalle weg gaat het rustig omhoog. Rechts de berghelling, links gaat het omlaag. Na een haarspeldbocht is het weer eens andersom. Geen muurtjes, vangrails of hekken langs de weg. Gelukkig is het niet steil; de laatste 8 km van de klim stijgt het gemiddeld 5,6 %. Op 600 m voor de Col Amic begint links een weiland. In het midden ligt een boerderij; de Auberge du Kohlschlag. Voor me zie ik de bult waar de Route des Crêtes achter langs loopt. Op de 600 m naar de Col Amic voel ik de temperatuur gewoon oplopen. De zon zorgt voor 3,5 graad extra. Na 12,1 km klimmen vanuit Soultz draai ik op de Col Amic de Route des Crêtes op. Nu komt de laatste 6,6 km tot aan de Grand Ballon. Dit is ook het steilste deel van de dag; gem. 7,7 %. Voor mij is het stijgingspercentage dit keer niet het ergste; op de kale stukken zonder beschutting tegen de zon loopt de temperatuur op tot 32 graden. Niet mijn weer.

Einde fietspad, slagboom zit hier dicht

Op de top ga ik met de rug achter het bord van het restaurant La Vue des Alpes zitten; heerlijk uit de zon. De fiets/GPS denkt daar anders over, daar loopt de temperatuur op naar 38 graden. Na een korte rust gaat het verder naar de Col du Haag. Hier wil ik omlaag. Tenminste, als dat kan. Uit de Michelinkaart haal ik geen duidelijkheid, Google Streetview is er niet geweest, uit luchtfoto's haal ik het ook niet. Open Fietsmaps geeft wel een straatnaam; Route de Geishouse. maar wat het is? Geen idee. Vanaf de Route des Crêtes zie ik alleen een bord 'Verboden in te rijden' en een hek met een bord 'Route Barrée' er voor. Dat ziet er niet goed uit. Ik neem de gok en rij naar het hek. Wat schetst mijn verbazing; daar begint mooi zwart asfalt. Toch maar even tot aan de bocht 100 m verder rijden. Mijn verbazing wordt alleen maar groter. Het mooie zwarte asfalt blijft doorlopen omlaag. Nu is het voorzien van 2 hagelwitte lijnen die het smalle wegdek in 3 stroken verdeeld. Op de rechter strook staat een fiets met een pijl omlaag, in het midden een fiets met een pijl omhoog en links een wandelaar. Hier ligt een mooi, nieuw fiets-/wandelpad.

De weg is niet breed en ik probeer op mijn strook te blijven. Het gaat dus rustig omlaag. Na 5,7 km dalen zit er een slagboom over de weg. Dit is het einde van het fietspad. Ik stap af en duik onder de slagboom door. Rechts staat een oude racefiets op 2 stenen, links staat een oude, roze damesfiets van het merk 'Amsterdam'. Terwijl ik foto's maak komt een stel op (elektrische) fietsen aanrijden en gaan onder de slagboom door omhoog. Even later rijdt er ook nog een een jonge dame op een racefiets omhoog. Het fietspad is hier dus al wel bekend.

Na een korte rust daal ik af door Geishouse en volg de weg naar Moosch. Dit is zeker een mooie manier om de Grand Ballon te beklimmen of af te dalen.

Uffholtz (Cernay)
Twee dagen later is de volgende beklimming van de Grand Ballon. De tussenliggende dag, die komt later. De bekendste klim naar de Grand Ballon, is waarschijnlijk de klim over de Route des Crêtes vanuit Uffholtz, nabij Cernay. Als je simpel kijkt, is het een eenvoudige klim; het is 15,1 km van Uffholtz naar Col Amic met 524 m hoogteverschil. Maar schijn bedriegt op deze klim. Dit is niet voor niets het begin van de Route des Crêtes; de weg die bekend is door het feit dat deze de gehele Vogezen boven langs de berg slingert. De echte klim blijkt veel korter te zijn; 8,4 km. Op dat ogenblik is al een hoogte bereikt van 853 m. Dat is 27 m hoger dan de Col Amic. Wie de moeite neemt om rechts, in de buitenbocht, via een paadje een rotspunt te beklimmen, ziet daar de naamgever van de col 400 m verderop; daar ligt op een volgende rotspunt de ruïne van château du Herrenfluh. Iets verder op de Route des Crêtes, waar een weggetje van links komt, ligt de Col du Herrenfluh.

Afdaling Col Amic; regen nevels in het dal

Het daalt een kilometertje en begint weer te klimmen. Bij het volgende topje ligt het nationale monument Hartmannswillerkopf. Er ligt een grote militaire begraafplaats en een crypte met restanten van duizenden niet-geïdentificeerde gesneuvelde soldaten. Ongeveer 800 m verder van de weg, op de Hartmannswillerkopf, is het mogelijk om het slagveld uit de Eerste Wereld oorlog te bezoeken. Hier zijn de loopgraven nog zichtbaar.

De weg golft verder langs de berg en op het laagste punt richting Grand Ballon ligt de Col Amic. De weg golft hier dus ongeveer 7 km langs de berg op een hoogte van 828 tot 928 m. Vanaf de Col Amic gaat het weer de eerder beschreven 6,6 km omhoog naar de Grand Ballon.

Oude fabrieksgebouwen langs La Doller (Masevaux)

Het weer is vandaag heel anders dan eergisteren. Liep toen de temperatuur tijdens de klim op van 25 naar 32 graden, vandaag daalt de temperatuur van 19 naar 13 graden. Maar het is droog en best aangenaam klimmen. Alleen tijdens de afdaling terug naar Col Amic is het fris. Ik ben deze weg nu al 2 keer omhoog gekomen, dus ik weet dat in de laatste bochten voor de Amic op moet letten. Hier ligt eerst een strook klinkers in een flauwe bocht en daarna is er nog een haarspeld met klinkertjes. Opletten dus.

Op de Amic sla ik rechts af; de enige optie die ik deze vakantie niet beklim. Eerst gaat het 3,5 km door een paar dorpjes om daarna het bos in te duiken. De gehele afdaling vanaf de Amic is ruim 9 km (gem. 5%).

Er is nog voldoende tijd over, dus vanuit Bitschwiller-sur-Thur rij ik de Col du Hundsruck nog over om via Masevaux, Sentheim en Roderen terug te rijden naar Thann.

Guebwiller
Dit is weer een rit met een lange aanloop. Eerst 15 km langs de heuvels naar Soultz-Haut-Rhin en dan nog eens 4 km naar Guebwiller. Hier begint de klim vanaf de oostkant naar Le Markstein. De eerste 9 km loopt door een breed dal. Ik rij door de plaatsen om de iets grotere D430 te mijden. Pas achter Buhl draai ik de D430 op. Tot Sengern loopt de weg over 9 km 180 m op; het is lekker doortrappen. Na Sengern begint de klim pas echt. Het dal wordt smaller en de weg loopt het bos in. Nou ja, bos. Het is niet zo dat je net als op de 'route forestier' volledig tussen de bomen rijdt. De weg is een stuk breder, de bermen zijn breder. Je kunt de lucht in de gaten houden en je ziet meer van de omgeving. Waar de temperatuur eerst opliep van 18 naar 22 graden, wordt het nu langzaam iets frisser.

Na een flauwe haarspeld, een scherpe haarspeld en een stel flauwe bochten wordt na 8,5 km een stuwmeertje bereikt. Net voor het meertje is het even ongeveer vlak. Maar ja, ik ben nog niet boven. Er volgt nog een klimmetje van 3 km. De laatste 500 m naar Le Markstein is weer bijna vlak. De totale rit van Guebwiller naar Le Markstein is 22,5 km, waarvan 13,5 km 'echt' geklommen moet worden. Laat je de vlakkere stukken buiten beschouwing, dan is de klim ruim 5,5 %. Prima te rijden dus.

Le Markstein (1183 m)

Na een korte rust gaat het verder. Ik ben immers nog niet op de Grand Ballon. De rit van Le Markstein naar de Grand Ballon is in twee stukken op te delen. De eerste 5,8 km loopt de weg iets glooiend, 0,8%, omhoog. Eerst langs de westkant van de berg. Halverwege kun je, tijdens het kruisen van de kam, aan beide kanten omlaag kijken. Vervolgens blokkeert de berg rechts het uitzicht op de Grand Ballon. Na een stuk bos rij je het open terrein in en zie je rechts de 'Ferme Auberge du Haag'. Het is nu nog maar 1,4 km, 7,1 %, tot de top.

Buien aan de oostkant van de bergrug

Het is nogal fris om lang te stoppen. De zon betrekt waardoor de temperatuur zakt naar 15 graden. Nu gaat het weer omlaag richting Col Amic. In een bocht naar links stop ik voor een foto. Hier is goed te zien waar de wolken vandaan komen. Vanuit het Rijndal ontstaan wolken die naar het westen over de berg worden gestuwd. Ik zie ze gewoon over de berg komen. De westkant van de berg ligt in de zon. Even later is dat goed te merken. Vanaf de Col Amic loopt de Route des Crêtes eerst langs de westkant van de berg. Bovendien is het daar kaal. Op dat korte stukje wordt de hoogste temperatuur van de dag bereikt; 24 graden.

Voorbij het topje rij ik de wolken in. Het begint iets te regenen. Gelukkig niet zo veel dat ik er echt nat van wordt. Maar het is geen weer om de toerist uit te hangen. Ik bezoek het nationale monument Hartmannswillerkopf en loop even de crypte in. Maar verder dan de begraafplaats kom ik niet. Het weer is me te onzeker om een veilige plek voor de fiets te zoeken en daarna een wandeling van 2 km over het slagveld te maken. Ik zit immers nog steeds op ongeveer 900 m hoogte aan de kant van de berg waar de wolken tegen aan gedrukt worden.

Kruth
Het gaat nog een keer via Le Markstein naar de Grand Ballon. Maar deze keer kom ik van de andere kant. De echte klim begint pas bij het Lac de Kruth-Wildenstein. Vanuit Thann is dat ruim 23 km fietsen. Dit kan helemaal via de D1066 tot aan Wesserling, om daar de D138 te pakken. Vooral het eerste deel is een drukke weg. Deels is hier een 'fietspad' aangegeven. Dit 'fietspad' is een smalle strook over de stoep. Dat fietst niet bepaald prettig. De eerste 8,5 km, tot achter Moosch, heb ik deze weg toch maar gevolgd. Ik had natuurlijk tot Willer-sur-Thur het weggetje langs de Thur kunnen volgen, maar die had ik al gereden. Vanaf Moosch rij ik wel grotendeels over binnenwegen en door dorpen. Dan even de D138 over, om achter Oderen weer binnenwegen te pakken. Voor het stuwmeer gaat het de D138 weer op. Bij het stuwmeer zit ik ondertussen op een hoogte van 558 m.

Stuwmeer Lac de Kruth-Wildenstein

Nu begint de klim naar Le Markstein pas echt. Over een rustige weg gaat het in bijna 14 km naar een hoogte van 1205 m. Met een gemiddelde helling van net geen 5% is het heel relaxed fietsen. Jammer dat het vandaag weer zo fris is. De eerste rit was het warm, maar 14 graden dalend naar 9 graden is wel het andere uiterste.

De weg loopt eerst met een grote boog langs de helling van de Griebkopf, om daarna slingerend langs de berg, ongeveer de Route des Crêtes te volgen. Langzaam klimt de weg hier naar toe. Met de GPS voldoende uit gezoomd, zie ik regelmatig een grotere weg in beeld komen; de Route des Crêtes. Op sommige plekken zit ik daar hemelsbreed minder dan 500 m vandaan. Rustig gaat het verder. Op circa 1 km voor Le Markstein bereik ik het hoogste punt van de weg. Het rolt nu rustig naar de kruising.

Na een banaantje gaat het de Grand Ballon omhoog. Omdat het boven met maar 9 graden best wel fris is, daal ik eerst 400 m voordat ik stop voor een kleine lunch. Hier is het net een paar graden warmer. Dan gaat het over de Route des Crêtes omlaag naar Uffholtz.

Saint-Amarin

Fietspad met op de achtergrond de Gand Ballon

De laatste klim gaat via de Col du Haag. Dit gaat altijd via Geishouse. Je komt daar over de D1388 vanuit Moosch, of vanuit Saint-Amarin. Ik heb voor de laatste gekozen. In dat geval gaat het vanuit Thann eerst 11 km het dal van de Thur omhoog. Dan begint de laatste klim naar de Grand Ballon vanuit Saint-Amarin (Cour-du-Ruisseau). Hier kun je via twee wegen de berg omhoog. Eerst kom je langs de Rue du Fistelhaeuser; deze gaat direct omhoog. Iets verder loopt de Vogelbach omhoog; deze loopt verder omhoog en komt dan terug. Uiteindelijk komen beide wegen bij elkaar, om 2 km verderop een bergruggetje over te steken. Ik heb de eerste, kortste weg omhoog gepakt.

Vandaag wordt het dus pas echt klimmen. De eerste kilometer vanuit Cour-du-Ruisseau gaat met 10,3 % omhoog. Dan is het ergste voorbij. Toch komt de 3,5 km tot het bergruggetje op een gemiddelde helling van 9,4 %. Zo heb ik ze deze vakantie nog niet gehad. Nu daalt het iets langs Geishouse om bij het verlaten van de doorgaande weg weer te beginnen met klimmen. Het is dan nog 300 m tot de slagboom aan het begin van het fietspad.

Ferme Auberge du Kohlschlag, bij de Col Amic

Het is dan nog 5,6 km gemiddeld 7,9 % omhoog naar de Col du Haag. Het is stil op de weg. Er is niets anders dan het geluid van een paar bosarbeiders die bomen aan het zagen zijn. Verder niets. Geen auto's, fietsers of wandelaars. Als je hier iets overkomt, dan heb je een probleem. Je kunt niet eventjes iemand aanhouden voor hulp. Het slingert langzaam een klein dal in. Ik kruis eerst een zij-beekje. Dan passeer ik twee takken van het beekje, de Rennenbach, en via een lange haal met haarspeld klim ik het dal uit. Nu langs de bovenste slagboom, rechts aanhouden en voor de auberge langs. De Col du Haag is beklommen. Resteert de bekende 1,4 km tot de top.

Van stoppen komt weinig. Het is ondertussen begonnen met zachtjes regenen. En dat bij een temperatuur van slechts 10 graden. Even een banaantje en een beetje yoghurt, dan een windstopper en een tweede jasje aan en in de regen omlaag. Het dalen gaat me ondertussen beter af. Normaal daal ik niet zo snel, maar nu haal ik, ondanks de regen, een wielrenner in. Maar ja, het is ook al de vierde keer dat ik hier omlaag duik. Dit keer gaat het op de Col Amic linksaf, de route forestier richting Soultz-Haut-Rhin op. Het is een mooie afdaling, maar absoluut geen snelle afdaling. De weg is smal en bochtig; dus absoluut niet overzichtelijk. Je kunt geen risico's nemen, want er is op dit weggetje amper ruimte om uit te wijken. Gelukkig is er vandaag weinig verkeer.

Conclusies m.b.t. de Grand Ballon:

• Mooiste klim: Moeilijk te zeggen. Ik vind de 'route forestier' vanuit Soultz-Haut-Rhin mooi. Het is een smal, rustig weggetje door een dicht bos.
• Grootste hoogteverschil: Dat is niet moeilijk. Dat is op de klim vanuit Uffholtz. Op de 7 km van de ruïne Herrenfluh tot de Col Amic pak je extra hoogtemeters. Meer dan de twee hobbeltjes links en rechts van Le Markstein.
• Makkelijkste klim: Dat is de klim vanaf de Lac de Kruth-Wildenstein. Het is amper meer dan vals plat tot aan het meer en daarna minder dan 5% naar Le Markstein. Als je dan ook nog de binnenwegen naar Kruth pakt, is het mooi fietsen.
• Pittigste klim: Dat is de door mij gekozen variant vanuit Saint-Amarin (Cour-du-Ruisseau), via Geishouse naar de Col du Haag.
• Toeristisch het meest te zien: Weer de klim vanuit Uffholtz. Eerst kom je langs de ruïne Herrenfluh, dan het nationale monument Hartmannswillerkopf met daarachter het slagveld en vlak voor Col Amic liggen ook nog de resten van kasteel Freudstein.

Ballon d'Alsace

Col du Ballon d'Alsace (1165 m)

In het begin heb ik een dag overgeslagen, die zou later aan de orde komen. Dat is dus nu. En de reden is duidelijk: dit was geen beklimming van de Grand Ballon. Op dag twee ben ik naar de Ballon d'Alsace geweest. Ook daar ben ik in het verleden al eens geweest, maar toen kwam ik van de zuidkant. Dit keer kom ik van de andere kant. Vanuit Thann gaat het eerst het dal van de Thur omhoog om na 15 km bij Wesserling links aan te houden richting Urbès. De D1066 is geen prettige weg om te fietsen; de weg is druk. Vrachtwagens komen met 90 km/uur voorbij razen. Extra nadeel vandaag is het weer; het regent al sinds ik Thann heb verlaten. Ik rij met het licht aan.
Tot Urbès klimt het amper, dan stopt de bebouwing en begint het klimmen. Hier is geen keuze; de Col Bussang is alleen via de D1066 te beklimmen. Je kunt niet om het verkeer heen. Het begint hier met pakweg 6%, waarna het stijgingspercentage over 6 km daalt richting 3%. Zoals aangegeven, de helling is hier niet het probleem, maar het verkeer. Op de col heb ik mazzel, het wordt droog. Gelukkig kun je direct voorbij de col rechts aanhouden om de oude weg naar Bussang te nemen. Hier is het lekker rustig. Pas in Bussang kom je op de drukke N66 uit.

Citadel van Belfort

Na 500 m kun je de N66 weer inruilen voor het fietspad over een voormalige spoorlijn. Op die manier toer je rustig naar Saint-Maurice-sur-Moselle; de startplaats voor de klim naar de Ballon d'Alsace. Ik klim de plaats uit en direct begint het weer te regenen. Het zit niet mee vandaag. Alhoewel, ondanks een beetje regen is het met 16 graden nog steeds aangenaam fietsen.

Ook deze helling is niet zwaar. Het hellingspercentage is met 6,8% net iets steiler als de Grand Ballon, maar het is nog steeds niet steil. Na 8,6 km trappen ben ik al weer boven. Van pauzeren komt niets. Met 16 graden en iets regen omhoog fietsen is geen probleem, maar pauzeren bij die omstandigheden is alles behalve prettig.

Ik daal af naar Belfort en bezoek nog een paar oude forten voordat ik terug fiets naar Thann.


 

(C) 2023, Henk Luggenhorst